Rui Costa – Người viết thơ ở thành Florence

Một con người lặng lẽ, luôn khiêm nhường trong bất cứ hoàn cảnh nào dù là vinh quang hay thất bại. Một tiền vệ hào hoa có lối chơi tinh tế, mỹ miều, ẩn sâu trong vẻ ngoài man mác và chậm rãi, anh được người ta nhớ đến với những ngày đẹp nhất ở đất Ý, anh là Rui Costa.

1. Sự nghiệp qua những con số

Cá nhân

• Đội vô địch giải đấu châu Âu UEFA: 1996, 2000
• FIFA XI: 1998
• Vua kiến tạo UEFA Champions League: 2002-03
• Cầu thủ xuất sắc nhất tháng của SJPF: tháng 9 năm 2007
• Giải thưởng Cosme Damião – Cầu thủ xuất sắc nhất năm: 2007

Benfica

• Primeira Liga: 1993–94
• Taça de Portugal: 1992–93
• Supertaça Cândido de Oliveira: Á quân 1991, 1993

Fiorentina

• Coppa Italia: 1995–96, 2000–01
• Supercoppa Italiana: 1996

AC Milan

• Serie A: 2003–04
• Coppa Italia: 2002–03
• Supercoppa Italiana: 2004
• UEFA Champions League: 2002–03
• UEFA Super Cup: 2003
• Intercontinental Cup: Á quân 2003

ĐTQG Bồ Đào Nha

• World Cup FIFA U20: 1991
• Giải vô địch U18 UEFA: Á quân 1990
• Giải vô địch U21 châu Âu của UEFA: Á quân 1994
• Giải vô địch bóng đá châu Âu UEFA: Á quân 2004

2. Tiểu sử

Rui Manuel César Costa sinh ngày 29 tháng 3 năm 1972 ở Lisboa. Anh là một cựu cầu thủ bóng đá người Bồ Đào Nha. Khi còn là cầu thủ, sở trường của anh là chơi ở vị trí tiền vệ tấn công, nhưng cũng có thể chơi tốt như một tiền vệ phòng thủ.

Anh giải nghệ vào cuối mùa giải 2008 sau 18 năm chơi bóng. Vào năm 2004, anh được Pelé ghi tên vào danh sách 125 huyền thoại sống của bóng đá.

3. Sự nghiệp CLB

• Benfica

Sở hữu niềm đam mê với trái bóng tròn từ nhỏ và khi vừa mới 5 tuổi, cậu bé Costa đã gia nhập đội bóng đá nhà trẻ Damaia Ginasio. Năm lên 9, anh lại tiếp tục ứng tuyển vào lò đào tạo của Benfica. Cậu bé đến từ Amadora hoàn toàn bình tĩnh tự tin phô bày khả năng chơi bóng thiên bẩm của mình và chỉ mất ít phút sau, huyền thoại Eusebio đã tuyển thẳng cậu bé này gia nhập đội bóng, và nó là trang đầu sự nghiệp với bóng đá đỉnh cao của huyền thoại người Bồ Đào Nha này.

Ở Benfica, Costa không mất quá lâu để chứng minh rằng không ai xứng đáng giữ vị trí nhạc trưởng ở Da Luz hơn anh. Sở hữu nhãn quan chiến thuật thiên tài, lối chơi bóng tư duy thông minh nên anh chẳng cần phải mất sức để đua tốc hoặc dùng sức để tranh chấp bóng. Costa đã mang lại cho Benfica những thứ vượt xa mà đội bóng có thể nghĩ đến. Thi đầu bên cạnh Joao Pinto, Rui cùng Pinto tạo nên một bộ đôi tiền vệ trung tâm lừng danh giúp Benfica giành được danh hiệu Cúp Quốc gia năm 1993 và vô địch giải quốc nội mùa giải 1993-94.

Mối lương duyên với Benfica không kéo dài được lâu khi CLB đành phải đưa anh ra thị trường chuyển nhượng vì gặp lý do tài chính. Được “Thánh Johan” để ý và đáng ra Costa đã có thể đến Nou Camp, nhưng rồi khi Damasio trở thành chủ tịch lâm thời của Benfica thì anh phải đến Fiorentina với mức giá kỷ lục 6 triệu Euro. Dù không muốn ra đi nhưng vì CLB nên Costa đành phải “cắn răng”.

• Fiorentina

Đến Ý trong “Màu áo tím thủy chung” mà người ta thường gọi để nói về Fiorentina, Costa đã bắt đầu viết nên những điệu nhạc lãng mạn bậc nhất trong sự nghiệp của mình. Mang áo đấu số 10 sở trường, anh cùng Gabriel Batistuta và Edmundo tạo nên bộ ba hủy diệt làm mưa làm gió trên đất Ý những năm giữa và cuối thập niên 90.

Costa đã chơi bóng như một nghệ sĩ thực thụ với những đường chuyền mềm mại nhưng chính xác đến chết người, những cú xâu kim lừa bóng gọn gàng và hiệu quả hay những cú xoay com-pa điệu nghệ làm ngây ngất con tim của biết bao tifosi mãi mãi là những ký ức đẹp đẽ khó quên. Chưa bao giờ người ta thấy anh phải mất quá nhiều công sức để tranh giành bóng, cũng hiếm khi thấy anh phô diễn những màn nước rút, chỉ có duy nhất hình ảnh về một Costa điềm đạm và chậm rãi.

Các tifosi đã có thời gian tranh cãi sôi nổi với nhau rằng liệu giữa Zidane và Rui Costa ai mới là tiền vệ xuất sắc nhất ở Seria A. Costa xem như chẳng mấy quan tâm lắm vì với huyền thoại người Bồ anh chỉ thích những nốt lắng sâu trong tâm hồn, tìm kiếm điều bình lặng cho riêng mình chứ không “bon chen” theo dư luận. Người Florence ngày đó quả thật là những con người may mắn khi trên sân Artemio Franchi họ được dõi theo những đôi chân vĩ đại chơi bóng: sự bùng nổ cùng niềm đam mê tột cùn của Batigol, sự nổi loạn của Edmundo và sự điềm tĩnh nhẹ nhàng của Costa. Thế là đủ, thế là hạnh phúc.

Trong 7 năm khoác áo Fiorentina, anh chỉ giành được vọn vẹn 2 Coppa Italia mùa 1995-96 và 2000-01. Dù vậy, những đánh giá về anh dựa trên thành tích trong tủ kính thì thật là quá thiếu sót và hời hợt. Những gì mà “Il Maestro” đem lại rõ ràng vượt xa những vật chất trưng bày đằng sau tấm kính kia, đó là những cảm xúc và giây phút bất tử trong ký ức những người hâm mộ bóng đá về một tiền vệ cổ điển gần như là cuối cùng của thế giới. Costa luôn biết cách kiến tạo, và anh cũng biết hy sinh cá nhân để lùi về sâu sân nhà hỗ trợ phòng ngự hoặc âm thầm đứng sau những bàn thắng của đồng đội.

Sự nghiệt ngã trong bóng đá là điều không mới mẻ. Mùa giải 2000-01 khi Batistuta rời sân Artemio Franchi, anh vẫn lặng lẽ cống hiến cho “Màu áo tím thủy chung”. Trong một ngày đẹp trời, dưới sự lãnh đạo của Rui Costa, đội bóng đã đè bẹp AC Milan 4 bàn, trong đó anh đóng góp 1 bàn thắng và 2 kiến tạo. Khi Fiorentina đã cận kề bờ vực phá sản, một lần nữa người ta lại thấy được lòng son sắc của Costa và anh chỉ chấp nhận ra đi khi đó là con đường duy nhất có thể cứu vãn CLB.

• AC Milan

Năm 2001, Costa chuyển sang AC Milan với bản hợp đồng có giá trị 45 triệu Euro, và tại San Siro anh đã chạm đến đẳng cấp chơi bóng cao hơn. Mùa giải 2002-03, Costa với vai trò như là “bộ não” đã đưa Milan lên đỉnh cao châu Âu. Dưới sự dẫn dắt của HLV Carlo Ancelotti cùng sự tiếp xúc với Andrea Pirlo, Clarance Seedorf, Gattuso, Ambrosini,… Costa đã phát huy trọn vẹn những phẩm chất thiên tài của một tiền vệ tấn công. Do tính cách trầm lặng của mình, anh đã phần nào trở nên nhạt nhòa trước Inzaghi, Sheva, Maldini… và rồi cuối cùng Costa cũng lùi hẳn về sau “sân khấu” khi tài năng trẻ Kaka đến. Tuy bị Kaka đẩy lên băng ghế dự bị nhưng anh vẫn ra sân khoảng 30 trận đấu mỗi mùa giải, đóng góp không nhỏ vào các chức vô địch của Milan. 5 mùa chơi cho đội bóng thành Milan, Costa đoạt được 1 danh hiệu Serie A (2003-04), cúp quốc gia Italia (2002-03) và chức vô địch Champions League (2002-03). Đó là sự kết thúc của “số 10 cổ điển” khiến biết bao nhiêu con tim hâm mộ bóng đá trên thế giới phải tiếc nuối.

• Quay trở lại Benfica

Sự xuất hiện của Kaka khiến cho Costa không còn quá quan trọng trong ở vị trí tiền vệ công, do đó, bất chấp mức lương lên đến 4.6 triệu euro/năm, anh quyết định chia tay Rossoneri vào Hè năm 2006 để quay về Benfica với một bản “hợp đồng trắng”. Ở Da Luz, anh lại tiếp tục công việc thầm lặng của mình.

4. Sự nghiệp quốc tế

Sau khi vô địch FIFA World Youth Championship 1991, Costa cùng tài năng trẻ cũng rất nổi bật khi đó là Luis Figo là niềm hy vọng cho tương lai của bóng đá Bồ Đào Nha. Thực tế, anh và Figo là 2 trong số những thành viên được coi là “Thế hệ vàng” của Bồ Đào Nha.

Tuy nhiên số phận lại nghiệt ngã với số 10 tài hoa này, khi anh không giành được danh hiệu lớn nào cùng ĐTQG. Trận đấu cuối cùng của anh trong màu áo Bồ Đào Nha chính là trận chung kết Euro 2004 với Hy Lạp trên sân nhà Estadio da Luz ở thủ đô Lisbon. Nhưng đó cũng là đêm mà những trái tim yêu mến Bồ Đào Nha phải rỉ máu và giọt nước mắt đã rơi trên khuôn mặt Costa. Bồ Đào Nha đau đớn về nhì khi Angelos Charisteas ghi bàn thắng duy nhất của trận đấu cho Hy Lạp. Sau đó, Rui Costa giã từ sự nghiệp quốc tế sau trận đấu đó, để lại thành tích 159 trận khoác áo và 24 bàn thắng.

5. Lời kết

Trong sự nghiệp của mình, Costa luôn chấp nhận đứng sau những ngôi sao rực rỡ, từ Zidane, Batistuta, Kaka cho đến Figo. Hy sinh cả tuổi trẻ để cứu vãn Fiorentina và dành cho Rossoneri một tấm lòng tận tụy đáng kính. Cách anh hành xử cũng âm thành, không ồn ào hệt như cách anh cống hiến và chơi bóng. Bởi anh hiểu rằng, với bản thân mình thì điều quý giá nhất chính là niềm đam mê vô tận với quả bóng, chỉ vậy thôi.