Paul Gascoigne – Bi kịch của một thiên tài

Thể thao nói chung và bóng đá nói riêng chính là một bức tranh thu nhỏ của xã hội. Ở đó có mọi hỉ nộ ái ố, vui buồn của cuộc sống. Ở đó có những con người ngày ngày nỗ lực làm việc để cống hiến, có những người có năng khiếu thiên bẩm, chơi bóng đơn giản chỉ vì niềm vui. Nó có cả những con người với thành tựu vĩ đại sẽ mãi được lưu truyền nhưng đồng thời không thiếu những “nỗi buồn dở dang”, những “nốt trầm” mà khi nhắc lại hay nhớ về, ta chỉ biết thở dài và dùng hai từ “giá như” như một cách để khỏa lấp đi nỗi buồn và sự tiếc nuối. Xứ sở sương mù cũng đã từng sở hữu một cầu thủ như vậy, ông chính là Paul Gascoigne.

1. Sự nghiệp qua những con số

Cá nhân

• Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm của PFA: 1987-88 
• Đội hình toàn sao FIFA World Cup 1990 
• Nhân vật thể thao của năm của BBC: 1990 
• Ballon d’Or: 1990 
• Cầu thủ xuất sắc nhất năm của cầu thủ PFA Scotland: 1995-96 
• Cầu thủ xuất sắc nhất năm của SFWA: 1995-96 
• Đội vô địch giải đấu châu Âu UEFA: 1996 
• Hội trường danh vọng bóng đá Anh: 2002 
• Hội trường danh vọng của Rangers: 2006 

Newcastle United

• FA Youth Cup: 1984-85 

Tottenham Hotspur

• Cúp FA: 1990-91  

Scotland

• Cúp Scotland: 1995-96 
• Cúp Liên đoàn Scotland: 1996-97 

Middlesbrough

• Á quân EFL: 1997-98

2. Tiểu sử

Paul John Gascoigne sinh ngày 27 tháng 5 năm 1967 tại Dunston thuộc vùng Gateshead của nước Anh. Ông là một cựu cầu thủ bóng đá người Anh và cũng được biết đến với biệt danh Gazza. Gascoigne bộc lộ những năng khiếu bẩm sinh cho môn thể thao vua ngay từ những ngày ấu thơ. Và trải qua các cấp độ của bóng đá học đường, Gascoigne bắt đầu tạo dựng được tên tuổi ở mức độ nào đó và được các tuyển trạch viên của những đội bóng chuyên nghiệp chú ý.

3. Sự nghiệp CLB

• Newcastle United

Và ở tuổi 13, Gascoigne chính thức gia nhập Newcastle – đội bóng mà ông cổ vũ và yêu mến – để rồi 5 năm sau, Gazza chính thức ra mắt đội một “Chích chòe” và kí vào bản hợp đồng có thời hạn 2 năm với mức lương 120 bảng/tuần. Ông không mất quá lâu để tạo được dấu ấn của mình trong màu áo đội bóng vùng Đông Bắc nước Anh. Kết thúc mùa giải 1986-87, Gascoigne được vinh danh cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm và có tên trong đội hình tiêu biểu của giải đấu cao nhất xứ sở sương mù. Lúc này, những sự chú ý đã xuất hiện nhiều hơn, trong đó nổi bật hơn cả là Manchester United và Tottenham Hotspur.

• Tottenham Hotspur

Một lời hứa gia nhập sân Old Trafford đã được đưa ra với Alex Ferguson. Nhưng tất cả đã không bao giờ có thể trở thành hiện thực. Irving Scholar – chủ tịch khi đó của Tottenham – đã cố gắng làm tất cả để thực hiện một cuộc “lật kèo” ngoạn mục. Ông đưa ra lời đề nghị về một căn nhà nếu Gascoigne chuyển tới London thay vì thành Manchester.

Và bản hợp đồng với Gà trống Bắc London đã được kí, một trong những tài năng hứa hẹn nhất nước Anh thời điểm đó đã thuộc về Tottenham Hotspur. Có Gazza trong tay, HLV Terry Venables sở hữu một tiền vệ tấn công với kĩ năng đi bóng mạnh mẽ, kĩ thuật cá nhân điêu luyện cùng khả năng dứt điểm chính xác – một điều mà chúng ta có thể bắt gặp ở Wayne Rooney sau này. Ngay trong mùa giải đầu tiên, Gascoigne đã giúp Gà trống cán địch vị trí thứ 6 ở giải VĐQG. Phong độ xuất sắc của cầu thủ người Anh tiếp tục giúp Tottenham lần lượt cán đích ở vị trí thứ ba và lọt vào trận chung kết FA Cup trong hai mùa giải 1989-90 và 1990-91.

Nhưng rồi, chỉ sau 15 phút bóng lăn của trận chung kết FA Cup năm 1991, một pha lao vào của Gary Charles bên phía Nottingham Forest đã cướp đi toàn bộ mùa giải 1991-92 của cầu thủ lúc đó mới 24 tuổi vì đứt dây chằng đầu gối. Đó như một lời chào chẳng lấy gì làm vui vẻ cho chuyến hành trình đến với một chân trời mới đầy bất ngờ và thử thách – Serie A.

• Lazio

Những tin tức về việc anh chuyển tới Lazio tràn ngập các trang báo ở nước Anh và Italia. Và điều đó đã thành sự thật. Gascoigne cập bến sân Olympico với cái giá 5,5 triệu bảng cùng mức lương 22 nghìn bảng/tuần. Một bản hợp đồng đầy hứa hẹn với Biancazzurri. Anh trở thành tâm điểm chú ý của truyền thông Italia.

Các CĐV Lazio say mê và ngưỡng mộ chàng cầu thủ ngoại quốc của mình. Tầm ảnh hưởng của Gascoigne với các Laziale vẫn rất lớn cho đến thời điểm hiện tại. Các Ultra cuồng nhiệt trên khán đài Curva Nord của sân Olympico yêu anh như người hùng Paolo Di Canio của mình. Thậm chí, một cuộc tiếp đón rất nồng nhiệt đã diễn ra khi anh nhận lời làm khách mời danh dự trong cuộc đối đầu giữa Lazio và Tottenham tại Europa League 2012. 

Nhưng quãng thời gian ở Italia thực sự là một nỗi thất vọng về mặt chuyên môn với tiền vệ người Anh. Ba mùa giải, 41 trận đấu và vỏn vẹn 6 bàn thắng là quá ít so với số tiền mà Lazio đã bỏ ra. Thậm chí, HLV Dino Zoff đã từng phải yêu cầu học trò của mình giảm 13kg nếu không muốn đánh mất vị trí trong đội hình.

Những chấn thương như một phần lí do giải thích cho quãng thời gian chơi bóng eo hẹp tại đội bóng thủ đô Italia. Và hồi kết cho quãng thời gian tại đây đã điểm với Gascoigne khi HLV Zdeněk Zeman xuất hiện. Gascoigne bị gạt ra khỏi kế hoạch của ông thầy người Séc và được thay thế bằng Roberto Di Matteo. Chỉ vỏn vẹn 2 lần ra sân trong mùa giải cuối cùng như một dấu chấm hết. Gazza quyết định ra đi.

• Rangers

Điểm đến tiếp theo là Scotland với Glasgow Ranger. Ông tiếp tục nhận được sự yêu quý của các CĐV nơi đây. Ba năm, 74 trận đấu và 30 bàn thắng và có tên trong danh sách cầu thủ xuất sắc nhất năm của Scotland ngay trong mùa giải đầu tiên là những gì mà ngôi sao người Anh để lại ở xứ Scotland. Nhưng không chỉ có thế. Những tranh cãi, những ẩu đả, những hiềm khích anh tạo ra trong những trận Derby Old Firm với Celtic càng khiến Gazza trở thành thần tượng tại sân Ibrox.

• Middlesbrough

Gascoigne rời Scotland để gia nhập Middlesbrough với giá 3,45 triệu bảng vào tháng 3 năm 1998. Trận đấu đầu tiên của ông là trận chung kết Cúp bóng đá năm 1998 trước Chelsea tại Wembley. Gascoigne chơi bảy trận ở Giải hạng nhất, giúp “Boro” vào Premier League với tư cách là á quân của đội bóng Forest Forest vào cuối mùa giải 1997

Trong mùa giải tiếp theo, Gascoigne đã cùng đội bóng giành vị trí thứ 9 và ghi được ba bàn thắng trong 26 trận đấu đỉnh cao.

Tuy nhiên, sự nghiệp của ông đã đi vào giai đoạn suy giảm trong mùa bóng 1999-2000 khi ông bị gãy tay sau khi vung tay vào tiền vệ George Boateng.

• Everton

Gascoigne đã ký hợp đồng hai năm với Everton. Ông bắt đầu mùa giải 2000-01 với tình trạng thiếu thể lực, thêm vào đó là một loạt các chấn thương dai dẳng và chứng trầm cảm.

Sau khi dành thời gian tại một phòng khám cai nghiện rượu ở Arizona, Gascoigne đủ sức chơi cho “Toffees” trong mùa giải 2001 và ghi bàn thắng đầu tiên cho CLB. Cuối cùng Gascoigne rời CLB ngay sau khi người kế nhiệm David Moyes lên nắm quyền.

Rời Everton, Gascoigne tiếp tục lang bạt khắp nước Anh (và thậm chí đến Trung Quốc) để rồi giải nghệ vào năm 2004 ở Boston United.

4. Sự nghiệp quốc tế

Gascoigne được triệu tập vào đội U21 Anh vào mùa hè năm 1987 và ghi bàn bằng một cú đá phạt trong trận ra mắt trong chiến thắng 2-0 trước Morocco.

Đỉnh cao sự nghiệp của “Gazza” là World Cup 1990, giải đấu mà ông dẫn dắt đội tuyển Anh đi một mạch đến trận bán kết và chỉ chịu thua trên chấm phạt đền trước Tây Đức, đội tuyển sau đó đã lên ngôi vô địch với chiến thắng gây tranh cãi trước Argentina. Khi đó, Gascoigne đã khóc rất nhiều khi đội bóng của ông gục ngã trước người Đức trên chấm phạt đền, trong khi ông không thể thực hiện lượt sút của mình.

Kết thúc giải đấu năm ấy, Gascoigne không ghi được một bàn thắng nào sau 6 trận. Mặc dù vậy, ông vẫn được bình chọn vào đội hình tiêu biểu của giải đấu nhờ những đóng góp thầm lặng cho thành công chung của đội tuyển Anh. Các đồng đội thậm chí còn ví von ông với Maradona để ca ngợi tài năng của Paul Gascoigne.

Quả thực, ở thế hệ của mình, Gascoigne vẫn được biết đến với tư cách một trong những tiền vệ tấn công sáng tạo và bền bỉ bậc nhất châu Âu, dù thể hình không quá nổi trội. Điểm nổi bật của cựu danh thủ người Anh là khả năng khống chế bóng gọn gàng, trước khi thực hiện những pha đi bóng vừa kỹ thuật, vừa mạnh mẽ và tốc độ. Siêu phẩm vào lưới đội tuyển Scotland tại EURO 1996 là một ví dụ. Thời điểm ấy, Đội tuyển Anh đang phải chịu vô số áp lực sau trận hòa bạc nhược trước Thụy Sĩ ở ngày khai mạc EURO 1996. Mọi chuyện càng trở nên khó khăn hơn khi Scotland tỏ ra là một đối thủ khó chịu với Gascoigne và đồng đội. Suốt cả hiệp một, đội tuyển Anh không tạo ra được một cơ hội ghi bàn rõ rệt nào.

Mọi chuyện chỉ bắt đầu thay đổi khi HLV trưởng Terry Venables thực hiện sự điều chỉnh ở đầu hiệp hai, rút Stuart Pearce và đưa Jamie Redknapp vào sân. Sự thay đổi người này lập tức phát huy hiệu quả khi cựu tiền vệ Liverpool đã giúp lối chơi của Tuyển Anh trở lên thanh thoát hơn. Tới đây thì NHM không thể không khâm phục khả năng xử lý tình huống tuyệt vời của Gascoigne. Không nhiều người có thể đưa ra một quyết định chạm bóng tinh tế để loại bỏ hậu vệ đối phương, trước khi ghi bàn bằng một cú volley khi bóng vẫn còn trên không. Tất cả những gì thủ môn Andy Goram có thể làm trong tình huống này là đổ người làm nền cho siêu phẩm của Paul Gascoigne. Ấn tượng hơn nữa là bàn thắng này được thực hiện chỉ trong vòng 9 giây với 6 pha chạm bóng, kể từ đường phát bóng của thủ môn David Seaman.

Nhiều năm trôi qua, pha lập công vào lưới Scotland vẫn được xem là khoảnh khắc kỳ diệu mà Gascoigne không bao giờ có thể lặp lại được, dù sau đó ông còn khoác áo đội tuyển Anh thêm 17 lần nữa và lập được một siêu phẩm vào lưới Moldova ở vòng loại World Cup. Sau đó, Gascoigne bị HLV Glenn Hoddle loại khỏi đội hình Tuyển Anh đến Pháp dự World Cup 1998. Nguyên nhân được cho là lối sinh hoạt vô kỷ luật của cựu cầu thủ Tottenham. Cụ thể là hình ảnh Paul Gascoigne tiệc tùng, thác loạn thâu đêm được cánh săn ảnh tiết lộ chỉ một tuần trước ngày công bố danh sách đội hình đi Pháp.

Không lâu sau, Gascoigne tuyên bố giã từ sự nghiệp thi đấ quốc tế và ngày chìm đắm vào rượu chè. Bây giờ, “Cậu bé vàng” ngày nào của bóng đá Anh đang chết dần chết mòn vì lúc nào cũng sặc sụa hơi men.

5. Lời kết

Nước Anh được xem như cái nôi của bóng đá hiện đại. Giờ đây họ đang có giải vô địch quốc gia hấp dẫn cổ động viên trên toàn thế giới bởi kim tiền, những ngôi sao hàng đầu và tính giải trí vào loại bậc nhất. Bóng đá Anh xưa nay không thiếu những tài năng. Từ thuở “sơ khai” của túc cầu giáo hiện đại, bánh xe lịch sử lăn qua thế hệ vinh quang trên đỉnh thế giới của những Bobby Charlton, Bobby Moore, Gordon Banks và rồi là những Alan Shearer, David Beckham, Michael Owen cuối thế kỉ XX đầu XXI khi Premier League đã gần như là món ăn tinh thần không thể thiếu,… Tất cả làm nên diện mạo của Tam sư qua nhiều thế hệ. Nhưng còn với Paul Gascoigne – sự nghiệp và cả con người ông đều đã bị chứng nghiện rượu phá hoại và che lấp đi quá nhiều. Đên bây giờ đã không còn ai nhận ra một Paul Gascoigne từng làm biết bao người say mê ngày nào. Thay vào đó là những dòng tít: “Gascoigne say ngoắc cần câu”; “Gascoigne khoe thân trên phố”; “Gascoigne phải nhập viện vì say xỉn”. Quả là “bi kịch” của một thiên tài!