Eusébio – Huyền thoại “Báo Đen”  của đội tuyển Bồ Đào Nha

Châu Phi gọi ông là “Cầu thủ gốc Phi vĩ đại nhất”. Bên ngoài châu Phi, ông được biết đến là “Cầu thủ Bồ Đào Nha vĩ đại nhất”. Quê nhà Mozambique thì coi ông như viên ngọc sáng nhất nền bóng đá nước này từng sản sinh ra. Nhưng dù quốc gia hay châu lục nào có “tranh giành chủ quyền” Eusébio, một điều không thể phủ nhận là anh chàng với biệt danh Báo Đen đã trở thành một trong những cầu thủ lớn nhất trong lịch sử bóng đá thế giới.

1. Sự nghiệp qua những con số

Cá nhân

• Quả bóng vàng châu Âu: 1965
• Chiếc giày vàng châu Âu: 1968, 1973
• Vua phá lưới World Cup 1966: 9 bàn
• Vua phá lưới Cúp bóng đá châu Âu: 1965, 1966, 1968
• Vua phá lưới Giải vô địch bóng đá Bồ Đào Nha: 1962, 1965, 1966, 1968, 1970, 1973
• Cầu thủ xuất sắc nhất Bồ Đào Nha: 1970, 1973

Lourenço Marques

• Vô địch Mozambique: 1960

Benfica

• Vô địch Bồ Đào Nha: 1961, 1963, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1971, 1972, 1973, 1975
• Cúp bóng đá Bồ Đào Nha: 1962, 1964, 1969, 1970, 1972
• Cúp C1 châu Âu: 1961, 1962

ĐTQG Bồ Đào Nha

• World Cup: Hạng 3 1966

2. Tiểu sử

Eusébio da Silva Ferreira sinh ngày 25 tháng 1 năm 1942 – mất ngày 5 tháng 1 năm 2014. Ông thường được biết đến với cái tên Eusébio, là một cầu thủ bóng đá Bồ Đào Nha gốc Mozambique chơi ở vị trí tiền đạo. Ông giúp Bồ Đào Nha có vị trí thứ 3 tại World Cup 1966, đồng thời đoạt danh hiệu vua phá lưới của giải đấu. Ông từng chơi 15 năm cho CLB Benfica và là cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất trong lịch sử đội bóng này.

Với biệt danh “Báo đen” hay “Viên ngọc đen”, Eusébio nổi tiếng với tốc độ, sức mạnh cùng những cú sút chân phải đầy uy lực. Ông được coi là một trong những cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử bóng đá Bồ Đào Nha và là tiền đạo đẳng cấp thế giới đầu tiên người châu Phi.

3. Sự nghiệp CLB

• Benfica

Eusébio bắt đầu sự nghiệp của mình ở CLB địa phương, Sporting Club Lourenco Marques, khi đó ông mới chỉ 18 tuổi. Tài năng của ông đã tạo nên cuộc “chiến tranh ngoài sân cỏ” giữa hai đội bóng hàng đầu Bồ Đào Nha, đó là Sporting Lisbon và Benfica. Hai đội bóng này đã tìm đủ mọi cách để đánh bại đối thủ, hòng có được chữ ký của Eusébio. Khi đó, Eusébio đã bị buộc chuyển sang Lisbon. Tuy nhiên, ông đã kiên quyết cự tuyệt và đầu quân cho Benfica.

Những kỹ năng chơi bóng trên vỉa hè khi còn là một cậu nhóc đã ảnh hưởng rất nhiều đến lối chơi của ông khi đã thành một cầu thủ chuyên nghiệp. Với một thể lực tuyệt vời, công thêm sự nhanh nhẹn như một con báo châu Phi và khả năng ghi bàn đỉnh cao, Eusébio đã chứng minh tài năng của mình đối với bóng đá thế giới. Chỉ cần đến lần thứ hai được ra sân trong màu áo đội hình chính thức của Benfica, đó là trận đấu trong một giải giao hữu ở Paris, ông đã ghi liền một hat-trick vào lưới đối thủ khi đó là Santos, đội bóng của “vua bóng đá” Pele.

Ở độ tuổi 20, ông đã trở thành một ngôi sao sáng trên bầu trời bóng đá châu Âu nói riêng. Hai bàn thắng vào lưới Real Madrid trong trận chung kết cúp C1 năm 1962 chính là minh chứng rõ ràng nhất. Chiếc cúp bạc danh giá năm đó đã thuộc về đội bóng Bồ Đào Nha sau chiến thắng đậm đà 5-3 trước đại diện của nước láng giềng Tây Ban Nha.

Sau đó, ông giành được danh hiệu Quả bóng vàng châu Âu năm 1965 và là cầu thủ đầu tiên đoạt được danh hiệu Chiếc giày vàng vào năm 1968, danh hiệu cho cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất châu Âu trong một mùa bóng. Thành tích này được ông tái lập 5 năm sau (1973). Là vua phá lưới Giải vô địch bóng đá quốc gia Bồ Đào Nha 7 lần trong khoảng thời gian từ 1964 đến 1973. Ngoài ra, ông đã giúp Benfica giành được 11 danh hiệu vô địch quốc gia (1961, 1963-65, 1967-69, 1971-73, 1975) và 5 Cúp quốc gia (1962, 1964, 1969, 1970, 1972). Ông ghi được 727 bàn thắng trong 715 trận đấu trong màu áo Benfica, bao gồm 317 bàn thắng trong 301 trận đấu ở giải vô địch Bồ Đào Nha.

• Các đội bóng khác

Vào các mùa bóng 1976 – 1977 và 1977 – 1978, do tuổi tác đã cao, Eusébio chơi cho hai CLB Bồ Đào Nha ít tiếng tăm là SC Beira-Mar ở giải hạng Nhất và União de Tomar ở giải hạng Hai.

Ông cũng chơi tại giải vô địch bóng đá Bắc Mỹ (NASL), cho 3 đội bóng khác nhau, từ 1975 tới 1977: Boston Minutemen (1975), Toronto Metros-Croatia (1976) và Las Vegas Quicksilver (1977). Mùa bóng thành công nhất của ông ở đây là vào năm 1976 với Toronto Metros. Ông ghi bàn trong chiến thắng 3 – 0 trước 76 Soccer Bowl để giành chức vô địch NASL. Cùng năm đó, ông chơi 10 trận cho CLB CF Monterrey trong giải vô địch Mexico.

Mùa bóng tiếp theo (1977), ông ký hợp đồng với Las Vegas Quicksilvers. Đây là khoảng thời gian đáng thất vọng trong sự nghiệp huy hoàng của ông. Chấn thương buộc ông phải thường xuyên điều trị trong khi chơi bóng cho Quicksilvers. Trong suốt mùa bóng Eusébio chỉ ghi được vỏn vẹn 2 bàn, một kết quả nghèo nàn đối với một tiền đạo đẳng cấp như ông.

Mặc dù chấn thương đầu gối làm ông không thể tiếp tục chơi ở NASL, Eusébio vẫn muốn tiếp tục thi đấu. Ông chuyển sang CLB New Jersey Americans ở giải hạng Hai của giải vô địch bóng đá Mỹ (ALS) năm 1978. Sau đó, ông đã giải nghệ vào cuối mùa bóng.

4. Sự nghiệp quốc tế

Eusébio có trận đầu tiên trong màu áo ĐTQG vào tháng 10 năm 1961, khi đó đội bóng bán đảo Iberia gặp Luxembuorg ở vòng sơ loại World Cup. Với 7 bàn thắng, Eusébio đã đưa ĐT Bồ Đào Nha đến với mùa hè nước Anh năm 1966. Trước đó một năm, ông đã được nhận danh hiệu “Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu” với một màn trình diễn tuyệt vời trong sân cỏ. Cộng thêm sự tỏa sáng ở World Cup năm 1966, ông đã đi vào lòng người hâm mộ bóng đá như một huyền thoại bất tử.

Quay lại với những diễn biến ở giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh năm 66. Ở trận đầu ra quân, Bồ Đào Nha hạ gục Hungary với tỷ số 3-1. Mặc dù trận đấu này, Eusébio không ghi được bàn thắng nào, nhưng ở trận đấu với Bulgarie, ông đã để lại dấu ấn bằng bàn thắng nâng tỷ số lên 2-0 cho đội nhà. Trận đấu đó, Eusébio và các đồng đội giành thắng lợi chung cuộc 3-0. Nhưng đó chưa phải là những gì ghê gớm nhất của “báo đen” ở mùa giải năm đó. Trong trận đấu thứ 3 ở vòng bảng, đối thủ của ông và các đồng đội là Brazil với Pele trong đội hình. Tuy nhiên, sự nổi tiếng của tiền đạo xứ sở Samba cũng không giúp được Brazil tránh được thất bại trước đội bóng được biệt danh là “Brazil của châu Âu”, và người tỏa sáng nhất trong trận đấu đó không ai khác, chính là Eusébio với cú đúp ở phút thứ 27 và 85.

Ngôi sao của Bồ Đào Nha năm đó tiếp tục thể hiện một phong độ gây sửng sốt làng bóng đá thế giới ở trận tứ kết với Triều Tiên. Với 4 bàn thắng của Eusébio, Bồ Đào Nha đã lội ngược dòng sau khi đã bị dẫn trước 3-2 ở hiệp một. Chiến thắng 5-3 trong trận đấu đó không chỉ giúp Bồ Đào Nha lọt vào trận bán kết mà còn khẳng định thêm tài năng hiếm có của “viên ngọc đen” xuất sắc xuất xứ Mozambique. Mặc dù đội bóng này cuối cùng cũng đã phải dừng chân trước đội chủ nhà Anh quốc trong trận bán kết, nhưng Eusébio cũng đã kịp ghi thêm một bàn thắng nữa ở chấm phạt đền trong trận thua 1-2. Cộng thêm bàn thắng mở tỷ số trong trận thắng Liên Xô 2-1 (tranh giải ba),  Eusébio  đã trở thành cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất của giải đấu năm đó, với 9 bàn thắng tất cả.

Mặc dù sau đó Eusébio không một lần tham dự World Cup cùng ĐT Bồ Đào Nha, nhưng tên tuổi của ông chưa bao giờ phai nhạt trong tâm trí những người yêu bóng đá nước này. Ông kết thúc sự nghiệp thi đấu trong màu áo ĐTQG với thành tích 41 bàn thắng trong 64 lần ra quân. Chừng đó là quá đủ để Eusébio được điền tên vào danh sách những vì tinh tú sáng chói nhất của làng bóng đá thế giới.

5. Lời kết

Cũng như ở ĐTQG, Eusébio đã có một cuộc đời bóng đá đáng nhớ ở cấp độ CLB. Ông đã từng cùng với Benfica giành 11 danh hiệu vô địch Bồ Đào Nha, 5 lần đoạt cúp quốc gia, 2 lần vô địch châu Âu. Sau khi chia tay CLB này, ông đã bôn ba khá nhiều nơi như Boston Minutemen hay Monterrey, rồi quay lại Bồ Đào Nha trong màu áo Beira Mar. Nhưng tất cả những lần thi đấu cho các CLB đó không đem lại gì cho “báo đen” vì những chấn thương dai dẳng hành hạ ông. Eusébio đã quyết định chia tay sự nghiệp thi đấu của mình, kết thúc những trang sử hào hùng mà ông đã từng tham gia. Với tất cả những gì đã làm được, Eusébio xứng đáng là huyền thoại số 1 Bồ Đào Nha từ trước đến nay. Mặc dù sau ông đã có những tên tuổi lớn được sản sinh ra như Luis Figo hay Cristiano Ronaldo, nhưng Eusébio vẫn là một tượng đài không thể thay thế ở đất nước này.